فهرست مطالب
تاریخچه تصفیه آب .....................................................................................1
مفهوم تصفیه آب ........................................................................................4
خشکسالی و چالش تأمین آب ......................................................................... 5
شیرین سازی آب دریا و مقابله با بحران کم آبی ..................................................... 6
تصفیه آب و فرآیند نمک زدایی از آب ................................................................8
انواع روش های تصفیه آب ........................................................................... 10
آب شیرین کن تصفیه آب صنعتی دریا مزایا و معایب ................................................ 17
تصفیه آب دریا و آب های شور در منطقه خاورمیانه..................................................19
تصفیه آب دریا در کشورهای پیشرفته .................................................................21
منابع و ماخذ ........................................................................................... 22
انواع فاضلاب
فاضلاب از نظر منشاءتولیدآن ممکن است خانگی، صنعتی، کشاورزی یا ترکیبی از آنهاباشد. از نظر ویژگیهای فیزیکی شیمیایی و بیولوژیکی و قدرت آلایندگی فاضلابها به چهار دسته تقسیم می گردند:
1)فاضلاب های ضعیف
2) فاضلاب های متوسط
3) فاضلاب های قوی
4) فاضلاب های خیلی قوی
اهمیت بهداشتی فاضلاب به عواملی نظیر وجود عوامل شیمیایی و عوامل بیماریزای زنده ومواد آلی متعفن که علاوه بر ایجاد بیماریهای مختلف موجب انتشار بوهای آزاردهنده و نازیبا شدن محیط نیز میگردد، بستگی دارد.
عوامل باکتریایی نظیر ویبریو کلرا، سالمونلا تیفی، سالمونلا پاراتیفی، شیگلا، باسیل سیاه زخم، لپتوسپیرا، عوامل ویروسی نظیر انواعی از هپاتیتها، عوامل تک یاخته ای نظیر آمیب ژیاردیا و تخم انگلهای پریاخته ای نظیر کرم شلاقی، آسکاریس و000 از طریق فاضلاب و لجن فاضلاب مصرف شده باعث ایجاد بیماری میشود.
- زلال سازی فاضلاب با کیفیت بسیار عالی و جداسازی کامل لجن از آب تمیز و تصفیه شده
- راندمان بسیار بالا در تصفیه فاضلاب و جلوگیری از خروج لجن با دقت بسیار بالا
- عدم نیاز به واحد ته نشینی
- کوچک شدن ابعاد مخزن هوادهی به دلیل غلظت MLSS بالا
فضای اشغالی کمتر نسبت به سایر فرآیندهای لجن فعال
- قیمت بسیار زیاد ممبران های فیلتراسیون و قیمت بسیار زیاد سیستم تصفیه
- مشکلات بهره برداری ناشی از گرفتگی غشاء فیلتراسیون
- نیاز به یک اپراتور متخصص و با مهارت کافی
- معایب فرآیند MBR در کفه سنگین ترازو نسبت به مزایای آن قرار می گیرد و به همین دلیل از این روش به ندرت استفاده می شود.
تصفیه فاضلاب به روش MBR در واقع همان فرآیند لجن فعال است که برای ته نشینی و جداسازی لجن از واحد ته نشینی استفاده نمی شود و این عمل بوسیله یک سیستم غشایی و بوسیله فیلتراسیون انجام می گردد و به صورت مستغرق در مخزن هوادهی قرار داده می شود
کیفیت فاضلاب پتروشیمی :
برای انتخاب روش مناسب تصفیه فاضلاب صنایع پتروشیمی، اولین قدم شناسایی آلاینده های موجود در آن است. با توجه به گستردگی مواد کاربردی در صنعت پتروشیمی، نمی توان به طور دقیق همه آلاینده های این صنعت را نام برد ولی معمولا این آلاینده ها شامل استالدئید، استن، بنزن، بنزین، فنول، تولوئن، اوره، متیل ترشیاری بوتیل اتر(MTBE)،فرمالدئید... هستند که در تصفیه فاضلاب با عنوان کلی COD شناخته می شوند.
کیفیت معمول فاضلاب صنایع پتروشیمی در جدول ذیل خلاصه شده است:
استانداردهای مورد تایید سازمان محیط زیست کشور برای پساب تصفیه شده خروجی از این صنعت نیز در جدول ذیل دیده می شود:
همانطور که دیده می شود کیفیت فاضلاب خروجی با استانداردها فاصله زیادی دارد. جهت رسیدن به استانداردهای مورد نظر بایستی فرایندهای مناسبی را برای تصفیه فاضلاب این صنعت انتخاب نمود. در ادامه تعدادی از واحدهای کاربردی تصفیه فاضلاب پتروشیمی شرح داده شده اند.
واحدهای پیشنهادی تصفیه فاضلاب صنایع پتروشیمی
آشغالگیر (دستی و مکانیکی): اولین واحد در تصفیه فاضلاب بوده و جهت جداسازی اجسام شناور در فاضلاب ورودی استفده می شود.
و .....
نقشه P&ID ، اطلاعات کافی را از فرآیندهای در حال اجرا در اختیار ما قرار می دهد
در هر پروژهای، مهندسین فرآیند یا مهندسین شیمی نقشه P&ID را گردآوری و تدوین کرده و برای پروسههای دیگر در اختیار دیگر مهندسین نیز قرار میدهند.
نقشه P&ID مخفف Piping and Instrument Diagram است.
همانطور که از اسم این نقشه مشخص است، از ادوات لولهکشی “piping” و ابزار دقیق “instrument” در این نقشه ها استفاده میشود.
در نقشه خوانی P&ID ما با سه آیتم رو به رو هستیم:
1– Pipe: تمامی لولهها و متعلقات مربوط به آنها
2– Instrument: تمامی ادوات ابزار دقیق
تمامی تجهیزات ابزار دقیق، از فلو متر ها و سطح سنجها گرفته تا فشارسنجها.
همهی این تجهیزات بایستی در نقشه P&ID آورده شوند.
3– Equipment: تجهیزات یا به عبارت بهتر تمامی فوتوسلها، درامها، مخازن، موتورها، پمپ ها، هیترها و برجها
راهنمای فارسی piping and instrumentation diagram
محاسبات SDI ، کدورت ، شاخص ZETA و نحوه جلوگیری از تشکیل رسوب در این سیستمهای تصفیه آب
فرآیند اسمز معکوس (Reverse Osmosis) یا شیرین کردن آب روشی جهت جداسازی ناخالصی ها از آب میباشد. در این روش عامل جداسازی اعمال فشار مکانیکی است. در حال حاضر فرآیند اسمز معکوس نقش بسیار مهمی در تصفیه آب دارد. در تصفیه آب اسمز معکوس ، آب خام توسط پمپ به درون محفظه ای که دارای غشاء نیمه تراوا می باشد پمپاژ می شود. به این دلیل که تقریبأ تنها آب خالص می تواند از غشاء عبور کند، آب تقریبأ خالص در یک طرف غشاء و آب تغلیظ شده از ناخالصی ها در طرف دیگر غشا جمع آوری میگردد.
تصفیه مقدماتی آب ورودی به دستگاه RO به منظور استفاده بهینه از ممبران ها و افزایش زمان کارکرد ممبران انجام می گیرد و در طی این عملیات آب آماده عبور از ممبران می شود. عملیات تصفیه مقدماتی آب ورودی شامل مراحل زیر است.
سیستم تصفیه اسمز معکوس صنعتی شامل پیش فیلتر چندرسانه ای، سختی گیر آب یا سیستم دوزینگ ضد انعقاد، سیستم دوزینگ کلرزدایی، واحد اسمز معکوس با غشاهای نیمه تراوا، و استریلایزر UV یا کلر زنی پس از تصفیه است. این دستگاه ها فن آوری اسمز معکوس با فیلترهای چند رسانه ای، برای انتقال آب ورودی و حذف ذرات بزرگتر از 10 میکرون را اعمال می کنند. سپس آب توسط یک ماده شیمیایی ضد انعقاد تزریق می شود تا سختی آب را کنترل کند و باعث آسیب رساندن به غشاهای داخل دستگاه نشود. این گزینه های پیش تصفیه توانایی حذف سختی، کلر، بو، رنگ، آهن و گوگرد را دارند.
سپس آب به واحد اسمز معکوس انتقال مییابد که در آن یک پمپ فشار بالا فشار بسیار زیادی را به محلول بسیار متمرکز وارد میکند. به این ترتیب نمکهای باقیمانده ، مواد معدنی و ناخالصیهایی که پیش فیلتر نمیتواند آنها را بگیرد در این مرحله جدا میشوند. آب تازه قابل آشامیدن از انتهای کم فشار غشا خارج می شود در حالیکه نمک ها، مواد معدنی و سایر ناخالصی ها از انتهای دیگر تخلیه می شوند. در نهایت، آب از طریق یک استریلایزر UV (یا پس از کلرینگ) عبور داده می شود تا باعث از بین رفتن هر نوع باکتری و میکروبی باقی مانده در آب میشود.
بخشهای اصلی دستگاه R.O :
1- پمپ ورودی Feed pump : به منظور ایجاد فشار برای گذر آب از ستون های پیش تصفیه
2- فیلتر شنی Sand Filter : جهت حذف ذرات معلق و گل لای موجود در آب و کاهش کدورت آب در نظر گرفته می شود. این عمل از طریق سنگهای سیلیس که در سایزهای متفاوت در یک مخزن قرار دارند انجام می گیرد . در برخی موارد فیلتر شنی با فیلتر کیسه ای یا دیسکی جایگزین می شود .
3- فیلتر کربنی Active Carbon Filter : برای حذف کلر آزاد که در آبهای سطحی و شهری و جود دارد استفاده شده ، ضمناً بو ، مزه ، انواع اکسید کننده ها ( شوینده ها و ... ) را نیز از آب حذف می کند . در برخی موارد این فیلتر حذف شده و حذف کلر آزاد از طریق تزریق SMBS (سدیم متا بی سولفیت) انجام می شود .
4- Disinfection U.V : یکی از پیشرفته ترین روشهای ضد عفونی آب است که هیچ نوع آسیبی به آب و محیط زیست وارد نمی کند. استفاده از کلر یا ازن به جای UV معمولاً هزینه اولیه را افزایش می دهد .
5- پمپهای تزریق : جهت اضافه کردن مواد ضد رسوب (آنتی اسکالانت) ، اسید (به منظور کاهش PH آب ورودی) ، قلیا (برای افزایش PH محصول) و ... مورد مصرف قرار می گیرند .
6- فیلتر میکرونی ) Cartridge Filter ( : آخرین سد دفاعی در برابر ورود ذرات معلق میکرونی به ممبرین است . فیلترهای میکرونی در انواع کارتریجهای پیچشی ، نخی و ... و در تعداد و سایزهای متفاوت – بر حسب دبی آب ورودی - در محفظه های پلاستیکی یا استنلس استیل قرار می گیرند .
7- پمپ فشار قوی ) (High pressure pump : آب را با فشار بالا – بیش از فشار اسمزی – وارد Pressure Vessel می کند . دبی پمپ تابعی از ظرفیت ، راندمان (Recovery ) و طراحی سیستم بوده و فشار آن تا حد زیادی تابع غلظت املاح (TDS ) خروجی (Concentrate) است . بدلیل پیچیدگی محاسبات ، مشخصات پمپ همزمان با طراحی ، توسط نرم افزارهای تخصصی (ROSA و ... ) تعیین می شود . چون غالب انرژی سیستم در این بخش مصرف می شود ، انتخاب پمپ مناسب تاثیر جدی در کاهش هزینه راهبری سیستم دارد.
8- غشاء نیمه تروا Membrane : از سه لایه تشکیل شده: لایه پلی استر، لایه پلی سولفون و لایه پلی آمید. زمانیکه آب از میان لایه ها عبور می کند بخشی از آب به صورت تقریباً خالص از روزنه ها عبور کرده ( محصول) و 99% ناخالصی ها و املاح – شامل ذرات بزرگتر از 0.1 نانو متر و تمامی مولکولهای آلی و غیر آلی - به همراه آب باقی مانده ( دور ریز) از ممبرین خارج می شوند.
9- محفظه ممبرین Pressure Vessel : محفظه ای است که ممبرین در آن قرار گرفته و حداقل یک ورودی (آب ورودی) و دو خروجی (محصول و دور ریز) داشته برحسب قطر ، طول و جنس و حداکثر فشار قابل تحمل رده بندی می گردد . Pressure Vessel از استنلس استیل و یا فایبرگلاس ساخته می شود تا ضمن توانایی تحمل فشار بالا در برابرخوردگی نیز مقاوم باشد.
10- ابزارهای اندازه گیری Instrumentation : به منظور بررسی صحت عملکرد سیستم R.O در بخش های متفاوت نصب می گردد . علاوه بر تجهیزات اشاره شده ، پارامترهای دیگری هم روی سیستم RO قابل نصب است